Egzama derinin dış (çevresel) ya da iç etkenlere karşı geliştirdiği iltihabi reaksiyon sonucu oluşan bir cilt hastalığıdır. Latince’de “kaynama” anlamına gelmektedir. Egzamalı deri de kaynayan bir suyun fokurdamasını hatırlatan su kabarcıkları içerdiğinden bu ismi almıştır. Halk arasında ise su kabarcıkları mayalanan bir hamurda oluşan küçük hava kabarcıklarına benzetilerek hastalık “mayasıl” olarak bilinmektedir.
Egzama başlangıç noktasına göre çevresel sebepli irritan temas egzaması, allerjik temas egzaması, fotoallerjik temas egzaması iken; içsel sebepli egzamalar, atopik egzama, seboreik (yağlı) egzama, liken simpleks kronikus, numuler egzama, el ve ayağın veziküler egzaması (dishidrotik ekzema-pomfoliks), staz egzaması (variköz egzama) ve kuruluk egzaması gibi geniş bir yelpazesi vardır. Vücudumuzda şikayet bölgelerine göre el, kulak, saçlı deri, yüz, ayak egzamanın en sık görüldüğü bölgelerdir.
El yerleşimli egzama ise su, kuru hava, sabun, deterjan, kimyasal maddeler, lastik eldivenler, kişisel bakım ürünleri ile temas sonrasında oluşan, özellikle pandemi döneminde toplumda oldukça sık görülen bir deri hastalığıdır. Belirtiler ellerde kızarık, kaşıntılı ve şiş bir zeminde çok sayıda su dolu kabarcık ile başlayabilir. Bu kabarcıkların hızla açılmasıyla kabuk oluşumu gözlenir. Hastalık bu aşamada kontrol altına alınamazsa kronikleşir ve deri kuruyarak kalınlaşır, kabalaşır. Tedavide ana amaç tetikleyicinin saptanması ve bu etkenle temastan kaçınmaktır.
Atopik egzama, karakteristik olarak bebek, çocukluk döneminde başlayan, ergenlik ve genç erişkin dönemde de devam eden yüz ve eklem iç deri bölgelerinde (dirsek iç, diz iç, el bilekleri) kaşıntı ile prezente olan, yaşam kalitesini düşüren alerjik egzamadır. Atopik egzama aralıklarla alevlenerek süren bir hastalık olduğundan bariyer etkili düzenli nemlendirici kullanımı son derece önemlidir.
Toplumda çok sık görülen bir başka egzama türü saçlı deri bölgelerinde, kulak katlantılarında, burun kıvrımlarında, kaş, çene alanları ve gövde orta hat gibi yağ bezlerinden zengin deri bölgelerinde görülen seboreik egzamadır. Genellikle etkilenen deri bölgeleri pullu, kabuklu, kızarık olabilir. Seboreik egzema, her iki cinsiyette ve her yaşta yaygındır. Tedavisinde özel şampuanlar ve lokal etkili losyonlar genellikle yeterli olmaktadır.
Temas egzaması, deriye temas eden kimyasal ya da fiziksel uyaranlara karşı gelişen erken veya uzamış iltihabi bir reaksiyondur. Bu durum kimyasal uyaranın toksik (irritan) etkisi ile, kimyasal madde ve güneş birlikteliği veya alerjik mekanizmalarla da ortaya çıkabilmektedir. Tedavide tahriş edici kimyasalların azaltılması, bariyer oluşturacak krem kullanımı, lokal etkili krem ve merhemler, borik asitli pansuman suları, gün ışığından korunma (fotoalerjik) etkili olmaktadır.
Sonuç olarak bir çok egzama türü olmasına rağmen dermatoloğunuzun vereceği ilaç ve öneriler egzamanızın türüne göre farklılık gösterse de genel olarak tedavide nemlendiriciler, kortizon içeren krem ve losyonlar, antihistaminik haplar (kaşıntıyı azaltan alerji hapları) kullanılır. Şiddetli egzama tedavisinde ise bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar kullanılabilir. Doktorunuzun bilgisi dışında herhangi bir tedavi değişikliği yapmayınız. Tüm bu önlemler ile kontrol altına alınamayan veya nüks eden durumlarda deri yama testleri ile tetikleyen durum ortaya çıkarılabilir. Tetikleyen alerjen bulunması durumunda bu etkenden uzaklaşarak tedaviye destek olunur.